رسانههای چاپی و دیجیتال در ترکیه
رسانه ها در ترکیه
∎ مالکیت و تمرکز رسانه ها
روزنامه های منتشر شده در ترکیه در سال 2020 تعدادشان 2164 عنوان و در سال 2021 تعداد مجلات 2582 بوده است که حکایت از کاهش تعدادشان نسبت به سال 2019 دارد . از میان روزنامههای منتشر شده در ترکیه در سال 2020، 1971 روزنامه (91.1%) محلی، 140 (6.5%) نشریات (ملی) و 51 روزنامه (2.4%) منطقهای بودند. بر اساس آمار TurkStat ، تیراژ روزنامه ها و مجلات در سال 2020 به میزان 20.9 درصد کاهش یافته است. تیراژ سالانه روزنامه ها و مجلات به 996 میلیون و 516 هزار و 20 رسیده است. سهم روزنامه ها از این تیراژ سالانه 94.8 درصد است.
بر اساس داده های موجود برای سال 2021، تعداد 943 شرکت رادیویی و 475 شرکت تلویزیونی در ترکیه برنامه پخش می کردند.
ضریب نفوذ اینترنت خانوارها در ترکیه 92 درصد است (این میزان در سال 2020 به میزان 90.7 درصد بود). در میان گروه سنی 16 تا 74 سال استفاده از اینترنت 82.6 درصد است.
بنا به گزارش آماری موجود، تنها 25 درصد از مردم، روزنامه های روزانه مطالعه می کنند. بر پایه گزارش سال2019 با نظرخواهی انجام شده، 10 روزنامه مهم، بر پایه تعداد تیراژ بدینشرح زیر بودند:
Hürriyet, Sabah , Sözcü، Posta, Habertürk, Fotomaç, Türkiye, Milliyet, Fanatik, Yeni Şafak.
بر اساس گزارش دیجیتال نیوز موسسه رویترز (2021)، تمایل به استفاده از رسانه های اجتماعی برای دنبال کردن اخبار در حال افزایش است. اگرچه انتشار روزنامهها و مجلهها به شکل چاپی، کم و بیش ادامه دارد، اما گرایش به انتشار دیجیتالی و دردسترس قرار دادن روزنامهها و مجلهها به صورت آنلاین هم به شدت رو به افزایش است و نسخه دیجیتالی بسیاری از روزنامهها اکنون در دسترس است.
∎ رسانه آنلاین
92 درصد خانوارها از خانه به اینترنت دسترسی دارند. این نرخ در سال 2020 90.7 درصد بود. در سال 2021، TurkStat میزان استفاده از اینترنت را 82.6 درصد در افراد 16 تا 74 ساله اندازهگیری کرد. این میزان در سال 2020 79 درصد بود. 87.7 درصد مردان از اینترنت استفاده می کنند، در مقایسه با 77.5 درصد زنان (TurkStat اوت 2021). گزارشهای رسمی نشان میدهد که در ژانویه 2023 تعداد 71.38 میلیون کاربر اینترنت در ترکیه وجود داشت. ضریب نفوذ اینترنت ترکیه در آغاز سال 2023 به 83.4 درصد از کل جمعیت رسید که نسبت به گذشته، رقمی روبه افزایش را نشان میدهد. 58.9 درصد از مردم از امکانات پلتفرم آنلاین «دولت الکترونیک» برای کسب اطلاعات از وبسایتهای رسمی استفاده کردند.
کاربران در ترکیه به طور متوسط 7 ساعت و 57 دقیقه را با هر دستگاهی در اینترنت سپری می کنند. 60 میلیون نفر از جمعیت کاربران شبکه های اجتماعی هستند (حدود 70.8٪ از کل جمعیت). یوتیوب محبوب ترین پلتفرم رسانه اجتماعی است. یوتیوب توسط اینستاگرام و واتساپ دنبال می شود
برپایه یک بررسی آماری دیگر، تمایل نمونه شهری به روی آوردن به رسانه های اجتماعی برای اخبار در حال افزایش است. یوتیوب یکی از پرکاربردترین شبکههای اجتماعی و برنامههای پیامرسان برای مصرف اخبار است و پس از آن توییتر و اینستاگرام قرار دارند
در همین گزارش آمده است که اینترنت با 85 درصد در سال 2020 رتبه اول دسترسی به منابع خبری در ترکیه را به خود اختصاص داده است. انتشارات چاپی 58 درصد بود. میزان کسانی که اخبار را در شبکه های اجتماعی دنبال می کردند 42 درصد بود.
سهم سرمایه گذاری در رسانه و تبلیغات ترکیه در سال 2021 برابر با 13 میلیارد و 976 میلیون لیر بوده، در حالی که در سال 2020 این رقم بالغ بر 17 میلیارد و 469 میلیون لیر بوده است.
بر اساس گزارش یک انجمن صنفی حوزه تبلیغات، سرمایه گذاری در رسانه ها و تبلیغات در سال 2021 به رشد خود ادامه داد. در این گزارش سرمایه گذاری رسانه ای در ترکیه 16 میلیارد و 953 میلیون لیر و سرمایه گذاری تبلیغاتی 5 میلیارد و 858 میلیون لیر اعلام شده است. بخش هایی که بیشترین سرمایه گذاری در تبلیغات را داشتند خرده فروشی، انتشارات و فناوری اطلاعات بودند.
رسانه های آنلاین در ترکیه نمی توانند از توزیع رسمی تبلیغات بهره مند شوند. از این رو، مدلهای درآمدی جدید، مانند ترویج اشتراکها و یافتن کمکهای بلاعوض را دنبال میکنند؛ اگرچه در موفقیت این تلاشها اطمینانی وجود ندارد، اما همچنان برای بقا، ضروری هستند.
بر اساس داده های موجود، وب سایت های پربازدید در ترکیه در ژوئن سال 2024، به شرح زیر است:
| رتبه | نشانی | پوشش موضوعی |
| 1 | hurriyet.com.tr | News & Media Publishers |
| 2 | mynet.com | News & Media Publishers |
| 3 | sozcu.com.tr | News & Media Publishers |
| 4 | sabah.com.tr | News & Media Publishers |
| 5 | milliyet.com.tr | News & Media Publishers |
مکانیسم های نظارتی
چند ماده از «قانون رسانههای اجتماعی» جدید، بهطور رسمی قانون شماره 5651 در مورد تنظیم نشریات اینترنتی وپیشگیری از جرایم ارتکابی ، از اکتبر 2020 لازمالاجرا شد. بر این اساس، «ارائهدهندگان شبکههای اجتماعی “که بیش از یک میلیون کاربر روزانه دارند، ملزم به تعیین نماینده (دفتر نمایندگی) در ترکیه هستند. واتساپ ، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک اصلیترین شرکتهایی هستند که زیر پوشش این قانون قرار میگیرند. یعنی در صورت شکایت کیفری و شروع تحقیقات در مورد پستهایی که دسترسی به آنها مسدود شده است، اطلاعات شخصی حساب کاربری در اختیار مقام مسئول قرار میگیرد. تصویب و اجرای این مقررات، توسط منتقدین به گونهای متفاوت تفسیر شده است.
تلاشهای دولتی برای کنترل فضای مجازی (بدون محدودسازیِ دسترسی عادی) به عنوان یک اصل برای امنیت اجتماعی و ملی و پیشگیری از جرم بسیار جدی است. پخش آنلاین تلویزیون و ویدیویی نیز مشمول پرداخت هزینه و دریافت مجوز است. در نوامبر 2020، اعلام شد که Netflix و Amazon Prime Video از شورایعالی RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu)مجوز گرفتند. سرانجام در دسامبر 2020، نتفلیکس نیز این مجوز را دریافت کرد.
ترکیه دارای پورتال های وب مانند freewebturkey.com، گزارش های انجمن آزادی بیان (İFÖD) و @ engelliweb [ blockedweb ] است که تعداد فزاینده ای از محتواها و وب سایت های ممنوعه ترکیه را فهرست می کند. ترکیه انتشار محتوا در سایتهای اینترنتی را مونیتور میکند و در موارد لازم اقدام به مسدودسازی خبر یا وبسایتها میکند. همانگونه که پیش از این اشاره شد، محتوای انتشار یافته در شبکههای اجتماعی غیربومی هم رصد شده و با توجه به وجود دفتر نمایندگی آنها در ترکیه، با هماهنگی با آنها اقدامهای لازم را انجام میدهند.
دادگاه ها به طور معمول وب سایت ها را ممنوع می کنند یا صفحات خاصی از جمله سایت های خبری مخالفان و محتوای مرتبط با تروریسم را مسدود می کنند. قانون سال 2020 به دولت اختیارات قابل توجهی برای تنظیم محتوای رسانه های اجتماعی می دهد. این سیستم عامل های اصلی را موظف می کند که داده های کاربران را در ترکیه ذخیره کنند و یک نماینده محلی را برای انجام درخواست های حذف محتوا تعیین کنند.
بزرگترین گروه رسانهای دولت دوست Demiroren است که صاحب روزنامههای معروف Hurriyet و Posta و تلویزیونهای CNN Turk و Kanal D است.
راهنمای رسانه
⎙ مطبوعات
• حریت ، برون – روزانه حامی دولت
• اخبار روزانه حریت ، خارجی – نسخه انگلیسی زبان حریت
• Sozcu ، خارجی – ناسیونالیست، روزانه سکولاریست
• ملیت ، روزنامه خارجی – حامی دولت
• روزنامه جمهوریت ، خارجی – با گرایش ناسیونالیستی
• صباح ، روزنامه خارجی – حامی دولت
• دیلی صباح ، خارجی – روزانه انگلیسی زبان
⎙ تلویزیون
رادیو و تلویزیون ترکیه (TRT) ، پخش کننده خارجی – دولتی، شبکه های متعددی از جمله TRT World و خارجی را اداره می کند.تلویزیون دولتی TRT به بسیاری از زبان ها، از جمله زبان اقلیت اصلی، کردی کورمانجی ، فعالیت می کند .
• استار تی وی خارجی – خصوصی
• نمایش تلویزیون ، خارجی – خصوصی
• کانال D خارجی – خصوصی
• ATV خارجی – خصوصی
• فاکس، خارجی – خصوصی
• NTV ، خارجی – خصوصی، اخبار
• CNN Turk ، خارجی – خصوصی، اخبار
⎙ رادیو
رادیو و تلویزیون ترکیه (TRT) ، پخش کننده خارجی – دولتی، شبکه ها شامل رادیو TRT 1 مبتنی بر گفتار، ایستگاه خبری TRT Radio Haber، کردی زبان TRT Radio Kurdi
• نمایش رادیو ، خارجی – خصوصی
• رادیو NTV ، خارجی – خصوصی
⎙ آنلاین
• Ensonhaber ، خارجی – پایگاه خبری
• T24 خارجی – پایگاه خبری
• اینترنت هابر خارجی – پایگاه خبری
• Bianet ، خارجی – سایت خبری، صفحات به زبان انگلیسی
∎ تلویزیون و ماهواره در ترکیه:
تا سال 2022 ، 498 کانال تلویزیونی در ترکیه وجود داشته که از نظر تعداد کانال های تلویزیونی در رتبه چهارم اروپا قرار دارد . این کانال ها طیف وسیعی از محتوا از اخبار و سرگرمی گرفته تا برنامه های ورزشی و فرهنگی را پوشش می دهند.
از سپتامبر 2021، شرکت دولتی رادیو و تلویزیون ترکیه (TRT) در مجموع صاحب 14 کانال شده است.TRT که در سال 1964 به عنوان اولین شبکه تلویزیونی ملی ترکیه تأسیس شد، تنها کانال تلویزیونی بود که تا سال 1990 پخش می کرد. Star 1، اولین کانال خصوصی ترکیه، در سال 1990 تأسیس شد. قانونی برای پخش خصوصی در سال 1993 به قانون اساسی اضافه شد. TRT، به عنوان یک کانال دولتی، نباید طرفدار هیچ حزب سیاسی وگروه حاکمی باشد. تفسیرهایی از عملکرد این شبکههای دولتی وجود دارد که از سوی منتقدان و حزبهای سیاسی، در رسانههای ترکیه منتشر شده است. TRT بیشتر به دلیل پخش برنامه های حامی دولت، مورد انتقاد قرار می گیرد. بخش بزرگی از درآمد TRT از قبوض برق و پخش آگهی بدست می آید.
⎙ کانالهای تلویزیونی پربیننده:
پس از فروش دارایی های رسانه ای گروه دوگان به گروه دمیرورن در مارس 2018، گروه دمیرورن بیشترین مخاطب را دارد. طبق داده های سال 2020، از 10 کانال تلویزیونی برتر که بیشترین مخاطب را دارند، 5 کانال متعلق به چهار هلدینگ بزرگ هستند. پربیننده ترین کانال ATV متعلق به هلدینگ زیروه است . هلدینگ زیروه به همراه تلویزیون A Habar دو شبکه در ده شبکه برتر دارد. یک کانال متعلق به گروه Demirören ( Kanal D)، یک کانال متعلق به Ciner Holding (Show TV) و یک کانال متعلق به گروه Doğuş (Star TV) وجود دارد . کانال های دیگر عبارتند از FOX TV متعلق به شبکه FOX .
بر اساس داده های مخاطبان MOM در سال 2020، 10 کانال برتر پربیننده به شرح زیر است: ATV ( Zirve Holding)، FOX، SHOW TV ( Ciner )، KANAL D ( Demirören )، Star TV ( Doğuş )، TRT 1، KANAL. 7 (Hayat Görsel ), TRT News, BEYAZ TV ( کانال Beyaz)، Habar 1 ( هولدینگ زیروه ).
بر اساس آمار مخاطبان سال 2019، 10 کانال برتر پربیننده به شرح زیر است: ATV، FOX، KANAL D، SHOW TV، TV8، STAR TV، TRT 1، KANAL 7، TRT HABER، A Haber.
⚅ برخی منابع:
راهنمای رسانه های ترکیه منتشر شده . 22 آگوست 2023
https://www.bbc.com/news/world-europe-17992011
اپراتورهای شبکه تلفن همراه در ترکیه و مقایسه خدمات آنها